Diş en önemli organlarımızdan biridir. Tedavisi özellikle zor olabilen bu organların doğru ve özenli biçimde bakımlarının gerçekleştirilmesi gerekir. Buna karşın kimi zaman yaşanabilecek kazalar dişlerinizde önemli sorunlara yol açabilir. Bu kazalardan biri de dişin çenenizden tamamen çıkmasıdır. Bu tip bir sorun hem çocuklarda hem de yetişkinlerde sıklıkla yaşanabilmektedir.
Diş avülsiyonu ise, dişin alveolar kemikte bulunan yuvasından tamamen çıkması anlamına gelir. Dişin kökünü çevreleyen hücrelerin, dış ortama maruz kalması bozulmalara neden olur. Diş pulpasının kan ile beslenerek bozulmasına neden olan bu durum, en travmatik diş yaralanmalarından biri olarak karşımıza çıkar.
Pulpa dokusuyla, periodontal ligament dokusunda, iskemik hasarlara neden olur. Daimi olan dişlerin avülsiyonu, çalışmalara bağlı olarak tüm dental yaralanmaların yüzde 0.5 ila yüzde 3’ü arasında görülmektedir. Üst ve orta kesici dişler bu durumdan en sık etkilenenlerdir.
Avülse olma durumu, yapılarından kaynaklı olarak en fazla üst ve ön kesici dişlerde görülmektedir. Buna karşı alt dişlerde de bu durumla karşılaşmanız mümkündür. Ön dişler daha zayıf olduğundan, avülsiyona daha yatkındır.
Bu tür travmalara birçok durumda rastlamak mümkündür. Bu durumların en başında ise yüksek bir yerden düşme gelmektedir. Avülsiyon durumlarına en çok bu durumda karşılaşılmaktadır. Buna karşın birçok farklı durumda diş travmaları yaşanabilmektedir. Kimi zaman çarpa ve vurma sonucu meydana gelebilecek bu durum kimi zaman oyun oynarken dahi yaşanabilmektedir. Bunun yanı sıra işyerinde meydana gelen kazalarda ve spor yaparken de bu durum sıklıkla yaşanmaktadır.
Trafik kazaları gibi bazı durumlarda dişlerde travmaya sebebiyet verebilmektedir.
Herhangi bir nedene bağlı olarak avülse olmuş, yani yerinden tamamen çıkmış bir dişe sahip olabilirsiniz. Bu gibi durumlarda yapacağınız bazı müdahaleler dişinizi kurtarmanıza olanak sağlayabilir. Kazanın yaşandığı anda ilk yardım bilmek ileride büyük avantajlar sağlayacaktır.
Öncelikle böylesi bir kaza durumunda diş kirlenmişse akan suyun altında en fazla 10 saniye kadar yıkanmalı ve yerine yerleştirilmelidir. Bu durumda ideal yıkama solüsyonla yapılabilmektedir. Dişi kronundan tutarak yerleştirmek gerekir. Böylesi bir durumda dişin kök kısmına kesinlikle dokunmamak gerekir.
Herhangi bir sebebe bağlı olarak yaşanan bu travmalarda, hasta ya da hastanın yakını avülse olan dişi yerine yerleştirmelidir. Avülse dişi ağzın içinde, yerinde tutabilmek adına bir pamuk ya da mendili ısırabilirsiniz.
Travma yaşandıktan hemen sonra, dişi yerine yerleştiremeyebilirsiniz. Bu gibi bir durumda ise dişi süt ya da Hankın Dengeli Tuz Çözeltisi (HBSS) içinde tutmanız gerekir. Kopan dişi su içerisinde tutmak en son çare olarak kullanılmalıdır. Su kök üzerindeki hücrelere zarar verecektir. Kazanın yaşandığı ortamda bu sıvılara ulaşmak mümkün değilse, dişi saklamak için en ideal yer ağız içidir. Eğer kaza yaşandığı anda hastanın bilinci yerindeyse, dişi yanağı ile dudağı arasına sıkıştırarak hızlı bir şekilde doktora başvurmanız gerekir.
Burada en önemli noktalardan biri ise, dişin en geç bir saat içerisinde hekime gitmesi gerektiğidir. Yukarıda belirttiğimiz sıvılar kullanılarak dişin kuru karmasının önüne geçilmelidir.
Herhangi bir sebeple avülse olmuş dişlerde, dişin çekilmeden ağız içinde tutulması gerektiğinden bahsettik. Bunun en önemli sebebi zamanında ve doğru müdahale gerçekleşene kadar dişin kurumasının önüne geçmektir. Zamanında yapılan doğru müdahale ile, pulpa ve perapikal dokular, travmaya bağlı olarak gelişecek hastalıkları önleyebilir.
Kaza meydana geldikten sonra hızlı bir biçimde sağlık merkezine ulaşmak çok önemlidir. Bunun yanı sıra hastanın öyküsünün, diş hekimine doğru ve iyi bir şekilde aktarılması gerekir. Kazanın nerede olduğu, tetanoz riskinin bulunup bulunmadığı, hastanın yaş ve cinsiyeti gibi bilgilerin eksiksiz biçimde aktarılması gerekir.
En iyi ve doğru tedavinin sağlanabilmesi için dişin zamanında yerine konması gerekir. Eğer bir saat içerisinde diş yerine konabilirse başarı şansı da yüzde doksandır. Süreç uzadıkça başarı şansı da düşecektir.
Avülse olmuş bir dişin tedavisinin ardından yapmanız ve dikkat etmeniz gereken bazı faktörler vardır. Öncelikle bir dönem için spor gibi hareketli aktivitelerden uzak durmak gerekir. Bunun yanı sıra iki hafta boyunca yumuşak bir diyet uygulanmalı, dişe baskı yapılmaktan kaçınılmalıdır.
Her öğünün ardından dişin yumuşak bir diş fırçası ile temizlenmesi gerekir. Bu faktörlere dikkat ederek, dişin tedavisinde başarı oranını artırabilirsiniz.