Çene eklemi (temporomandibuler eklem), kafatasının ve alt çenenin birleştiği noktada yani kulağın önünde bulunur. Ağzın açılmasını ve kapanmasını sağlar. Böylece konuşma ve çiğneme mümkün olur. Eklemin kendisi kıkırdak diski ile ayrılmış iki kemikten oluşur. Bağlar ve kaslar eklemi çevrelerler. Çok sayıda kas ve bağ, çenenin yukarı ve aşağı, bir yandan diğer yana ve ileri geri hareket etmesine yardımcı olur.
Çene eklemi veya çevresindeki kaslarla ilgili bir sorun varsa bu genellikle temporomandibuler eklem bozukluğu olarak adlandırılır. Çene eklem bozukluğu çene hareketinden sorumlu kemikleri, eklemleri ve kasları etkileyebilir. Bu durum ağrı ve bir takım rahatsızlığa neden olur. Ağrı en yaygın şikayettir ve genellikle tedavi edilmesizin geçer ancak bazı durumlarda tedavi şarttır.
En yaygın belirtisi ağrıdır. Gün içinde çiğneme veya konuşma sırasında çene ağrınızın kötüleştiğini fark edebilirsiniz. Ağrı genellikle ağrı kesici ilaçlar ile yönetilebilir. Ancak semptomlarınız kötüleşiyorsa diş hekiminize vakit kaybetmeden gitmeniz tavsiye edilmektedir.
Çene eklem probleminiz olduğunu gösteren belirtilerden bazıları şunlardır:
Çene ağrısının en yaygın nedeni temporomandibuler eklem bozukluğudur. Ağrı çene eklemi içindeki ve çevresindeki kasların gerilmesi nedeniyle oluşur. Çene eklem bozukluğunun neden olduğu rahatsızlık çeşitli nedenlerle ortaya çıkmış olabilir.
Travma: Düşme veya yüze alınan bir darbeden dolayı çenenin kırılması veya çıkması çene eklemi problemlerine neden olabilir.
Diş gıcırdatma veya sıkma: Stres, depresyon ve anksiyete nedeniyle gelişebilen diş gıcırdatma veya sıkma eylemi çene ekleminin bozulmasıyla sonuçlanabiliyor. Stresli zamanlarda veya uyurken farkında olmadan dişlerinizi gıcırdatabilirsiniz. Böyle bir durumu fark ettiğinizde diş hekimine başvurarak bu alışkanlığınızın çene ekleminize hasar vermemesi için önlem alabilirsiniz.
Diğer diş problemleri: Diş eti hastalıkları, çürükler, hasarlı dişler, diş eksiklikleri ve tek taraflı çiğneme alışkanlığı çene ekleminden fonksiyon bozukluğuna neden olabilmektedir.
Romatoid artrit: Kas iskelet bozukluklarından olan romatoid artrit nedeniyle eklemlerde iltihaplanma oluşabilir. Çene ekleminin etkilenmesiyle birlikte gelişen ağrı nedeniyle diş hekimine başvurulduğunda romatoid artrit, çene eklemi bozukluğuna işaret edebilir. Artrit nedeniyle ağrınız olup olmadığını anlamak için röntgen çekilmesi gerekebilir.
Çene ağrıları çeneye alınan hafif bir darbe nedeniyle olup kısa sürede geçebileceği gibi çene ekleminde gelişen bir problemden dolayı kaynaklandığında ağrı kendini yeniden gösterir ve şiddetini artırır. Ağrı genellikle çiğneme, yutkunma, esneme ve konuşma sırasında ortaya çıkar. Çene hareketinde kısıtlanma veya dişleri kapatırken yanlış hizalanması gibi durumlar da çene eklem problemlerine işaret edebilir.
Çene ve çevresinde hissedilen ağrı hafiflemiyorsa çene eklemi sorunu olup olmadığını kontrol ettirmek gerekebilir. Çene ekleminde oluşan soruna neyin sebep olduğuna ve problemin ciddiyetine bağlı olarak tedavi seçenekleri farklılık gösterebilmektedir.
Çene eklemi problemlerinin hekim tavsiyelerine uyarak ve nispeten basit önlemler ile tedavi edilebileceğini unutmamak gerekir. Geç kalmamak ve ileri tedavi uygulamalarına gerek duymamak için erken teşhis ve tedavi önemlidir.
Çene eklem problemi diş gıcırdatma veya sıkmadan kaynaklandığında diş hekiminiz diş gece plağı (splint) kullanmanızı önerebilir. Bu plak üst ve alt dişlerin üzerine oturacak şekilde kişiye özel tasarlanır ve dişlerin birbirleriyle temas etmelerini engeller.
Çene bozukluğunun neden olduğu ağrıyı hafifletmek için diş hekiminiz bazı ağrı kesici ilaçlar reçete edebilir. Bunlar genellikle kas gevşetici özeliği bulunan ağrı kesicilerdir. Diş iltihabı varsa antibiyotik kullanımı da tavsiye edilebiliyor.
Çene germe egzersizleri ve masaj çene kaslarını gevşetmeye yardımcı olabilir. Gevşeme terapisi, kas esnekliğini artırmak için germe, boyun ve sırt ağrısı önlemek için duruş kontrolü gibi fizik tedavi uygulamalarına başvurulabilir.
Çene eklem egzersizleri ağrıyı hafifletmeye ve çeneyi daha iyi hareket ettirmeye yardımcı olabilir. Diş hekimi veya fizyoterapist tarafından hastaya uygun egzersizler verilir. Bu egzersizleri bir ayna önünde doğru bir şekilde yapmak önemlidir.
Çene eklemi problemleri için genellikle ameliyata ihtiyaç duyulmaz. Çene bozukluğunun durumuna bağlı olarak fizik tedavi, koruyucu tedavi, ilaç tedavisi veya splint tedavisi gibi uygulamalara başvurulur. İlerlemiş çene eklem problemlerinde ise eklemi açarak kemik, kıkırdak ve bağlar üzerinde işlem yapmak gerekebilir.
Çene eklem ameliyatı çeşitli nedenlerle yapılabilir. Çene ekleminin farklı bir pozisyona getirilmesi, ağrıyı hafifletmek için enjeksiyon tedavisi, kemik, kıkırdak ve bağlara ulaşabilmek ve hatta çene protezi uygulaması için çene ameliyatına ihtiyaç duyulabilir.